Aktualności Homocysteina ważna dla serca

CO TO JEST HOMOCYSTEINA?

Została odkryta w 1932 roku przez Butza i Du Vigneauda, a w latach sześćdziesiątych Carson i Neil większe jej ilości odnaleźli w moczu rodzeństwa z opóźnionym rozwojem umysłowym. W osoczu została wykryta po raz pierwszy dopiero pod koniec lat 70 XX wieku.

Homocysteina jest aminokwasem siarkowym, który powstaje w wyniku demetylacji metioniny, pochodzącej ze spożywanego białka. Z komórek trafia do osocza i tam krąży w postaci utlenionej związanej z białkami (tak krąży około 80% homocysteiny). Nie jest też wbudowywana w cząsteczki białek tak jak inne aminokwasy. Ulega przemianom metabolicznym do cysteiny lub powrotnemu przekształceniu poprzez remetylację do metioniny.

Przemiana homocysteiny do cysteiny wymaga odpowiedniej ilość witaminy B6, jako kofaktora, czyli związku chemicznego potrzebnego enzymom do przyśpieszania reakcji biochemicznych, natomiast do remetylacji homocysteiny do metioniny niezbędna jest obecność witaminy B12 i kwasy foliowego jako koenzymów (rodzaj kofaktora). Piszemy o tym, gdyż bez odpowiedniej ilości tych związków, homocysteina gromadzi się nadmiernie we krwi i wywiera szkodliwe działanie na organizm.

PRAWIDŁOWE NORMY HOMOCYSTEINY

Odpowiednie normy dla homocysteiny na czczo mieszczą się w granicach 5-15 µmol/l. Jednak twierdzi się, że stężenia od 10 do 13 µmol/l potrafią już wpływać szkodliwe na śródbłonek naczyń. Dlatego najlepiej, gdy jej poziom wynosi poniżej 10 µmol/l. Oczywiście jej zakres powinien być ustalany biorąc pod uwagę takie czynniki jak: wiek, płeć, czynniki etniczne, rodzaj diety, styl życia i występujące schorzenia.

Hiperhomocysteinemia tzn. wzrost stężenia homocysteiny we krwi może przybierać różne postaci:

1. POSTAĆ ŁAGODNA – gdzie stężenie homocysteiny wynosi od 15 do 1 µmol/l

2. POSTAĆ UMIARKOWANĄ – gdzie stężenie homocysteiny wynosi od 31 do 100 µmol/l

3. POSTAĆ CIĘŻKA – gdzie stężenie homocysteiny wynosi powyżej 100 µmol/l

CO MOŻE WYWOŁYWAĆ HIPERHOMOCYSTEINEMIE?

Całkowity brak lub niedobór enzymów uczestniczących w metabolizmie homocysteiny, który charakteryzuje się bardzo wysokim stężeniem tego aminokwasy w osoczu sięgającym czasem nawet do 500 µmol/l.
Niedobór koenzymów, które wywierają wpływ na przemiany homocysteiny. Jedynym źródłem, homocysteiny jest metionina, która pochodzi głównie z białek zwierzęcych, których wysokie spożycie może powodować chwilowe skoki poziomu homocysteiny. Jednak osoby spożywające przy okazji odpowiednie ilości folianów, witaminy B6 i B12 nie mają o co się martwić. Gorzej jest u osób które się nieprawidłowo odżywiają lub są na diecie wegetariańskiej, ponieważ często spożywają zbyt mało tych witamin.

Choroby takie jak np.: niedoczynność tarczycy, niewydolność nerek, cukrzyca, łuszczyca, niewydolność wątroby również wpływają na stężenie homocysteiny.
Różne leki mające związek z przemianami homocysteiny.

Alkohol, papierosy i kawa, czyli powszechnie wszystkim znane używki również podwyższają poziom homocysteiny. Dym tytoniowy zawiera tlenek i di siarczek węgla, które dezaktywują witaminę B6 w wątrobie. Przyjmuje się że jeden papieros podnosi jej poziom średnio o 1% u kobiet i 0,5% u mężczyzn. Wypijanie powyżej 8 szklanek kawy dziennie podnosi poziom homocysteiny około 24%. Natomiast picie alkoholu w nadmiernych ilościach potrafi podnieść jej poziom nawet dwukrotnie.

HIPERHOMOCYSTEINEMIA - CO MOŻE CI SIĘ STAĆ?

Często zapominamy o badaniu tego ważnego aminokwasu, a musimy pamiętać, że większość badań klinicznych wskazuje na silny związek poziomu homocysteiny i chorobami układu sercowo-naczyniowego.

Zauważono, że jeśli ilość homocysteiny przez wiele lat przekracza 12-30 µmol/l, a dodatkowo istnieją jeszcze inne czynniki ryzyka chorób sercowo-naczyniowych to występuje wysokie prawdopodobieństwo wystąpienia zmian w obrębie komórek śródbłonka naczyń krwionośnych. Około 20 - 40% osób z chorobami naczyniowymi ma podwyższony poziom tego związku. Mechanizm działania homocysteiny na naczynia krwionośne jest skomplikowany i nie do końca poznany, dlatego wymienimy tylko, prawdopodobne jego składowe:

cytotoksyczny wpływ na komórki nabłonka poprzez hamowanie metylacji białka
ograniczenie zdolności wytwarzania tlenku azotu przez nabłonek, w ten sposób upośledza rozszerzalność naczyń krwionośnych
generuje stres oksydacyjny, w którym główna rolę odgrywa nadtlenek wodoru
powoduje wzrost gromadzenia się kolagenu w ścianach naczyń, poza tym powoduje przerost komórek mięśni gładkich
nasila proces zapalny
działa pro- zakrzepowo

Oprócz chorób układu sercowo naczyniowego hiperhomocysteinemia jest powiązana również z chorobami neurologicznymi, a nawet psychiatrycznymi. Jest to związane z wydzielaniem peptydów beta amyloidowych, które są głównym składnikiem płytek starczych, a ich szkodliwe działanie polega na aktywacji procesów neurotoksycznych. Jak podają źródła metabolity homocysteiny zwiększają aktywację glutaminowych receptorów tzw. NMDA, co powoduje wzrost stężenia jonów wapnia i uwalnianie proteaz a następnie utratę łączności między neuronami, a co za tym idzie ich obumieranie.

Wysoki poziom homocysteiny może być również niebezpieczny w czasie ciąży. Przy niedoborach kwasu foliowego homocysteina gromadzi się w komórkach zarodka i powoduje tam liczne uszkodzenia.

JAK DIAGNOZOWAĆ?

Jeśli podejrzewamy hipercholesterolemię należy wykonać tzw. test doustnego obciążenia metioniną. Jak to zrobić? W pierwszej kolejności na 48 h przed testem ograniczamy jej podaż. Następnie podajemy ją w dawce 100mg/kg masy ciała. Pomiar poziomu homocysteiny dokonujemy przed podaniem aminokwasu i około 6 godzin po jego podaniu.

Analiza osocza krwi pobranej na czczo potwierdza hiperhomocysteinemię lub ją wyklucza. Należy tutaj wspomnieć także o hiperhomocysteinemi ukrytej, którą można zdiagnozować po obciążeniu metioniną.

Prawidłowy poziom tego aminokwasu powinien wynosić do 14 µm/l na czczo oraz do 38 µm/l po obciążeniu metioniną.

JAK WALCZYĆ Z HIPERHOMOCYSTEINEMIĄ?

W związku z tym, że niektóre z witamin są istotne w metabolizmie homocysteiny są stosowane zarówno w leczeniu jak i profilaktyce hiperhomocysteinemi. Mamy tutaj na myśli witaminę B12, B6 oraz kwas foliowy. W celu zapobiegania pojawienia się hiperhomocysteinemi zaleca się spożywanie 400 µg kwasu foliowego, 3 µg witaminy B12 oraz 2mg witaminy B6.

Pragniemy przypomnieć, że źródłem folianów w codziennej diecie są m.in.: drożdże piekarskie, zielone warzywa, wątróbka, mięso drobiowe, jaja, a także fermentowane produkty mleczne. Witamina B12 jest zawarta głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego: podrobach, rybach oraz produktach mlecznych. Natomiast źródłami witaminy B6 są zarówno zboża, nasiona roślin strączkowych, a także mięso i ryby. Choć właściwa dieta jest w stanie pokryć zapotrzebowanie na te witaminy, to często występują ich niedobory ze względu na nie zawsze odpowiednią dbałość o prawidłowe żywienie.

Przy leczeniu hiperhomocysteinemii stosuje się oczywiście wyższe dawki witamin z grupy, B, które wynoszą nawet do 600 µg witaminy B12, 6mg witaminy B6 oraz nawet 500 µg kwasu foliowego.

Homocysteina jest aminokwasem, do którego nie przywiązuje się szczególnego znaczenia jednakże, jak widać jej poziom powinien być kontrolowany. Zalecamy po raz kolejny zwracać uwagę na to co jemy i jak jemy!